Ang nagsingabot nga kapistahan ni Jose nga bana ni Maria og magbalantay
sa atong manluluwas, nakapahinoglog kanako kabahin sa nagliundok nga
suliran sa pagpangurakot ning atong nasud. Kadto rang mga magpakaharon
ingon og walay dugukan ang makaingon nga dunay nay kasulbaran ang
pangurakot og nga kini mihinay kon itandi sa milabayng tuig. Daghan
kanato nagtuo nga nahiapil na kini sa sistema og nga dili na kini
mabangbang og gani dili na kita ganahang motukbil niini kay basin
hinoong mayabag tang hunahuna niini. Ania kita sa usa makaluluoy nga
kahimtang diin morag kita og naglakaw sa usa ka mangitngit nga langub
nga wala gyoy bisan gamayng kahayag nga makit-an. Kon naa lay
kahigayonan nga makalarga ngadto sa laing nasud, kasagaran kanato
mobakwit dayon ubos sa paghinaut nga mahipunta kita sa nasud nga menos
ang pangurakot. Daghan niadtong nakaadto sa gawas sa nasud og
nakatrabaho nakasaksi sa dakong kalainan.
Hilabihan na natong pag-os-os. Gikan sa pagkabati nahimong kitang
kinabatian. Tin-aw kaayo kining napakita sa makalilisang nga estado ning
atong nasud diin ang mga pamilya nga unta manalipod sa mangurakot mao na
karoy nahimong labing kurakot og mga mangurakotay. Mga 30 ka tuig ang
milabay, dunay kitay gitawag nga "Conjugal Dictatorship" nga dunay
kalambigit sa pangulo og iyang asawa. Niadtong mga panahona, nakigbisog
kita sa pagbungkag sa mga crony nga Pamilya og pakig-away sa dictador
nga pangagamhanan. Mibalik na karon ang sitwasyon nga atong gikabalak-an
30 ka tuig ang milabay.
Para kanako, ang dako kaayong bantayog sa pangurakot sa Pilipinas, mao
kini ang klase nga nagagikan sa mga pamilya. Ang kurakot gibuhat diha sa
pamilya, sa sulod sa pamilya og gisapnay sa pamilya. Ang anino sa
pangurakot, nagsunodsunod sa pangulo og sa iyang bana. Ang tanan bang
pag-akusar sinangputan lang sa politika nga wala gyoy katinuoran? Usa ka
riteradong heneral og iyang asawa og mga anak nalambigit sa mga kasong
pangurakot dinhi sa gawas sa atong nasud. Ang sindikato sa pangurakot
mamahimong magagikan sa bana og asawa, o ang bana og iyang anak o kaha
ang tibuok pamilya nagkahiusa pagpangawat. Kahibalo kaayo ko nga kitang
mga Pilipino lig-on kaayo kalambigitan sa mga pamilya. Apan kini nga
kalig-on nahimong mapasagaron og napahimuslan sa pagbuhat og daotan. Mao
kana ang subo natong kahimtang.
Unsa-on man nato pagbakwi ang garbo sa pamilyang Pilipino?
Kinahanglan mobalik kita sa pag-ampo isip usa ka pamilya. Dili nato
ikasalikway ang giingon ni Padre Peyton nga ang maapoon nga pamilya
kanunayng magkahiusa, kay kini nasulayan na nga labihan ka epektibo. Kon
ang pamilya pagdunggan og pag-ampo, kanunay nga magkahiusa sila diha ssa
Ginoo.
Kinahanglan ibalik nato ang kayano sa atong pagpuyo. Ang mga
kinahanglanon gyud kaayo alang sa pagpakabuhi wala diha sa mga /malls.
/Dili kini makita sa atong mga mata. Unsa may kaayohan sa tawo kon maiya
ang tibuok kalibutan apan mawala ang iyang kalag?
Balikon nato ang batasan nga magdunggan og pangaon isip usa ka pamilya.
Dili lang ta mokaon kay gigutom ta. Kinahanglang mangaon ta uban sa
tibuok panimalay. Dili lang ang klase sa pagkaon apan kinsay imong
kauban sa pagkaon maoy labing mahinungdanon sa tanan. Kon anaa ka sa
nagminahalay og maamuhan nga pamilya, bisan ang tubig mamahimong tam-is
sa imong tagamtam.
Balikon ta ang atong naandan sa una diin mohatag ta og mga istorya diha
sa pamilya----kadtong ganing mga yano lang inadlaw-adlaw nga paghitabo,
usahay gani bisan kadtong murag dili kaayo importante nga hilisgotan, og
ang mga istorya sa mga ingkanto og higante ngadto sa mga bata.
Kinahanglan nga atong ipaambit ang atong damgo og panlantaw, mga
pangandoy og mga plano, mga kabalaka og kahadlok, mga kasubo og mga
kalipay diha sa hawanan sa panimalay. Mas nindot ang mga istorya sa
atong tagsatagsa ka pamilya kaysa mga telenovelas nga gikan sa mga
kabag-ohay nga altar sa pamilya nga gitawag nato og /television./
Siguro gusto ninyo akong sudyaan nga nasobraan ang akong pagkayano sa
paghunahuna. Makapangutana siguro mo kon makabuntog ba kini sa
pangurakot? Kon ang kahadlok sa Ginoo mahibalik sa pamilya, mahimo
dayong malamboon ang atong nasud. Kon ang dunggog og kaligdong mahibalik
na panimalay, sayon kaayo kitang mobalik sa katarung. Kon ato nang
ibalaan ang atong mga pangalan og itudlo nato sa atong mga anak og mga
kabataan, ila kining pakamatyan nga dili lang mabulingan ang pangalan
inay maduhig kini sa sala. Kon ang pagpamakak, pagpanglimbong og
ginagmay pangawat diha sa panimalay pahamtangan og igong silot, siguro
ako nga mokunhod gyud dayon ang mga kriminal sa atong katingban. Kon ang
birtud sa pag-antos mopuli sa kaharuhay og kasayon diha sa mga
panimalay, ato dayong makit-an ang kaayohan sa atong nasud sa iyang
sakit karon. Kon ang kamadungganon napasulabi inay sa tagingting sa
salapi, dihadiha dayon mabadbad ang higot sa pagkakurakot. Ang panimalay
maoy labing maayong tulunghaan. Walay laing maayong laking magtutudlo
kon dili ang nagkasinabtanay nga ginikanan.
Ang mga kurakot og mangurakotay nga pamilya mahimong mobali ngadto sa
balaan og balaanong pamilya. Sa kurakot nga nasud, ang unang a-ngol mao
ang panimalay. Apan dili pa kawang ang tanan. Ang kausaban mahimo usab
nga magsukad diha sa mga pamilya. Mangayo ta og tabang sa atong
pinalanggang Maria og Jose diin……
Matahum nga Babayeng gisinaan og asul,
Tudloi ako sa pag-ampo!
Ang atong Ginoo nga imong anak,
Sultii ako sa akong ipamulong!
Matahum nga Babayeng gisinaan og asul,
Matuohon, maayo og matinud-anon,
Tudloi kami katinuoran og kaputli,
Nga maana ikaw sa kada pamilya!
Gikan sa Cathedral ni San Jone, Balanga City, March 16, 2009
Socrates B. Villegas
Obispo sa Balanga
[Hinubad nga sulat gikan ni Obispo Villegas. Hinubad ni Jesse Baring ]
